"Η Πορεία του Management προς Εμμαούς: Η Συνάντηση της Επιστήμης με το Θεό".
Ομιλία του Δρ. Ιωάννη Αγγελίδη, Chairperson, Department of Management, Tobin College of Buisiness, St. John's University, η οποία δόθηκε στην Ιερά Πατριαρχική Μονή, το Σάββατο 1η Ιουνίου 2013.
Ο απόστολος Λουκάς (24: 13-35) μας λέει ότι την ημέρα της αναστάσεως δύο από τους μαθητές του Χριστού, ο Κλεόπας και ο φίλος του, φύγανε απ’ την Ιερουσαλήμ και περπατούσαν προς τους Εμμαούς. Κατά την διάρκεια της πορείας μιλούσαν για τα πρωτάκουστα πράγματα που είχαν συμβεί, δηλαδή για την ταφή και την ανάσταση του Κυρίου. Καθώς συζητούσαν κάποιος τους πλησίασε και έπιασε συζήτηση μαζί τους και τους εξηγούσε ότι όλα τα γεγονότα έπρεπε να γίνουν όπως τα είχαν προείπει οι προφήτες. Όταν έφθασαν στους Εμμαούς οι μαθητές παρακάλεσαν τον ξένο να πάει να φάει μαζί τους. Ο ξένος τους έκανε τη χάρη. Την ώρα που κάθισε μαζί τους για φαγητό, πήρε το ψωμί, το ευλόγησε και, αφού το έκοψε σε κομμάτια, τους έδωσε. Τότε ανοίχτηκαν τα μάτια τους και κατάλαβαν ότι είναι ο Χριστός. Εκείνος όμως έγινε άφαντος.
Κάθε επιστήμη μοιάζει με τους μαθητές στο δρόμο προς τους Εμμαούς. Όπως ο Κλεόπας με το φίλο του, η επιστήμη προσπαθεί να βρει την αλήθεια. Ο δρόμος που παίρνει σ’ αυτό το ταξίδι έχει τρεις σταθμούς. Ο πρώτος και βασικός σταθμός λέγεται περιγραφή (description). Σε αυτό το τμήμα της διαδρομής η επιστήμη περιγράφει το φαινόμενο που πρέπει να μελετηθεί. Ταυτοποιεί τους παράγοντες που συμμετέχουν και πως μεταβάλλονται. Ο δεύτερος και υψηλότερος σταθμός του ταξιδιού λέγεται πρόβλεψη (prediction). Σ’ αυτό το επίπεδο η επιστήμη βρίσκει τις σχέσεις ανάμεσα σ τους παράγοντες που υπεισέρχονται στο φαινόμενο και προσπαθεί να προβλέψει το αποτέλεσμα του φαινομένου από τις αλλαγές των παραγόντων. Ο τρίτος και ύψιστος σταθμός του ταξιδιού λέγεται εξουσιαστικό και ιδεώδες (control). Σ΄ αυτό το επίπεδο η επιστήμη βρίσκει το ιδεώδες του φαινομένου και έχει τη δυνατότητα να χειρίζεται τις μεταβλητές προκειμένου να το πετύχει.
Όπως βλέπουμε ο Χριστός είναι στον ίδιο δρόμο με τη επιστήμη. Ο Χριστός είναι η αλήθεια. Η επιστήμη ψάχνει να βρει την αλήθεια. Η διαφορά στους δύο είναι ότι η επιστήμη και ο Χριστός αρχίζουν το ταξίδι από δύο αντίθετα σημεία. Η επιστήμη από το πρώτο σταθμό την περιγραφή (description), ενώ ο Χριστός από το τελικό σταθμό τον εξουσιαστικό ιδεώδες (control).
Η μέθοδος που χρησιμοποιεί η επιστήμη είναι επίσης αντίθετη με αυτή του Χριστού. Η επιστήμη αρχίζει λέγοντας ότι δεν ξέρει τίποτε, είναι δηλαδή αγνωστική. Έπειτα χρησιμοποιώντας τους κανόνες της λογικής, αναπτύσσει υποθέσεις για να εξηγήσει τα φαινόμενα; και τελικά μαζεύει και αναλύει εμπειρικά στοιχεία για να δει εάν οι υποθέσεις που έχει κάνει επαληθεύονται η όχι. Η επιστήμη ακολουθεί την μέθοδο του άπιστου Θωμά. Ο Χριστός αντίθετα, αρχίζει από την απόλυτη γνώση, αφού είναι παντογνώστης και αποκαλύπτει αυτή την αλήθεια στην ανθρωπότητα σιγά σιγά.
Συχνά με την πάροδο του χρόνου οι κοινωνικές επιστήμες, όπως ο Θωμάς, ανακαλύπτουν αυτά που έχει αποκαλύψει ο Χριστός.
Σήμερα θα περιγράψω στοιχειωδώς πως η επιστήμη του management στην πορεία της προς Εμμαούς, έχει συναντήσει μερικές από τις Χριστιανικές εντολές.
Πριν απ’ όλα ας δούμε τι μελετά η επιστήμη του management. Η ετυμηγορία της λέξης έρχεται από την λατινική λέξη manus που σημαίνει το χέρι και πρωτοχρησιμοποιήθηκε για να σημαίνει πως ο ιππεύς οδηγεί το άλογο. Στα αρχαία ελληνικά το χέρι λέγεται χείρ επομένως η αντίστοιχη ελληνική λέξη είναι διαχείρισις. Το άτομο δε που ασχολείται με την διαχείριση λέγεται διαχειριστής.
Η επιστήμη του μανατζεμεντ έχει στόχο να κάνει τους οργανισμούς αποτελεσματικούς (effective)και αποδοτικούς (efficient). Αποτελεσματικοί οργανισμοί είναι οργανισμοί που έχουν καλούς στόχους; και αποδοτικοί οργανισμοί είναι οργανισμοί που επιτυγχάνουν τους στόχους τους με τον καλύτερο τρόπο.
Ο ρόλος του διαχειριστού είναι διαφορετικός από του ιδιοκτήτου. Ο διαχειριστής διαχειρίζεται την περιουσία κάποιου άλλου (του ιδιοκτήτη). Η δε αμοιβή του διαχειριστού εξαρτάται ανάλογα με το πόσο αποτελεσματικά και αποδοτικά την μεταχειρίζεται την περιουσία που ο ιδιοκτήτης του έχει εμπιστευθεί.
Αν κοιτάξουμε στο κατά Ματθαίο ευαγγέλιο κεφ. 25 στοίχοι 14-30, στην παραβολή των ταλάντων βλέπουμε ότι ο Κύριος θεωρεί όλους εμάς διαχειριστές των ταλάντων δηλαδή της περιουσίας του που μας έχει εμπιστευθεί. Πρέπει λοιπόν όλοι μας να την διαχειρισθούμε αποτελεσματικά και αποδοτικά. Όσο καλύτερα την διαχειριζόμεθα τόσο περισσότερη και η αμοιβή θα είναι. Επομένως η θεωρεία του μανατζεμεντ είναι υπόθεση όλων.
Το μανατζεμεντ αποτελείται από τέσσερις λειτουργίες ( Functions.) Αυτές είναι ο σχεδιασμός, ο οργανισμός, ο επηρεασμός, και ο έλεγχος.
Ας αρχίσουμε με τον σχεδιασμό. Ο σχεδιασμός απαιτεί την δημιουργία στόχων. Η θεωρεία μας λέει ότι οι οργανισμοί είναι ανοιχτά συστήματα αποτελούμενα από αλληλοσυσχετιζόμενα μέλη που αλληλεπιδρούν με το περιβάλλων τους. Το περιβάλλων τους είναι η κοινωνία. Η κοινωνία έχει απαιτήσεις από τους διάφορους οργανισμούς και αυτές οι απαιτήσεις αντικατροπτίζονται στους οργανικούς στόχους. Η θεωρία του μανατζεμεντ καθορίζει ότι οι οργανισμοί έχουν κοινωνική υπευθυνότητα η οποία πηγάζει αφ’ ενός μεν απο το ότι είναι μέλη της κοινωνίας, και αφ’ ετέρου δε από το ότι έχουν μεγάλη δύναμη και πώρους. Οι στόχοι κάθε οργανισμού πρέπει να περικλείουν 5 κατηγορίες.
1. Οικονομικοί. Αν οι επιχειρήσεις δεν είναι επικερδείς κλείνουν και έτσι όλοι χάνουν.
2. Νομικοί. Οι επιχειρήσεις οφείλουν να υπακούουν στους νόμους του κράτους.
3. Ηθικοί. Οι στόχοι των επιχειρήσεων οφείλουν να υπακούουν τους ηθικούς κανόνες. Όλες οι μεγάλες εταιρίες έχουν κώδικες ηθών όπου γράφουν τι αποτελεί ηθική συμπεριφορά και πως αναμένεται όλοι οι υπάλληλοι να υπακούν τους ηθικούς κανόνες.
4. Φιλανθρωπικοί. Οι επιχειρήσεις επειδή έχουν πολλούς πόρους οφείλουν να επιδίδονται σε φιλανθρωπικά έργα και αν έχουν γνώση και εμπειρία να βοηθούν στη λύση των κοινωνικών προβλημάτων.
5. Περιβαντολογικοί. Οι επιχειρήσεις οφείλουν να προστατεύουν το περιβάλλων.
Όπως βλέπουμε η πρώτη συνάντηση της θεωρίας του μανατζεμεντ με το Χριστό αρχίζει από το σχεδιασμό. Η θεωρία του μανατζεμεντ μας λέει ότι ένας οργανισμός για να είναι επιτυχημένος δεν πρέπει μόνο να είναι κερδοφόρος αλλά να είναι νομοταγής, να είναι ηθικός, να είναι φιλανθρωπικός και να προστατεύει το περιβάλλων. Αυτή την ολοκληρωμένη άποψη των στόχων ενός οργανισμού ενστερνίζεται ο χριστιανισμός και ευαγγελίζεται ο πατριάρχης μας.
Η δεύτερη λειτουργία του μανατζεμεντ είναι ο οργανισμός. Ενώ ο σχεδιασμός δίνει κατεύθυνση, ο οργανισμός παρέχει το σώμα σε μια επιχείρηση για να πετύχει τους στόχους της. Ο οργανισμός αποτελείται από δύο αντιθέτου κατευθύνσεως πράξεις. Η πρώτη είναι η διαίρεση της εργασίας. Κατ’ αυτή, το ολικό έργο που πρέπει να επιτελεσθεί, χωρίζεται στα επί μέρους μέρη του. Η δεύτερη πράξη λέγεται συγκέντρωση. Κατ’ αυτή συγκεντρώνουμε τα μέρη του έργου που επιτελούμε σε τμήματα, με βάσει συγκεκριμένα κριτήρια.
Η διαίρεση της εργασίας αποτελεί βασικό στοιχείο για κάθε έργο διότι δίνει τη δυνατότητα σε μία εταιρεία να εκπαιδεύει υπαλλήλους πολύ γρήγορα και να τους κάνει ειδήμονες στον τομέα τους. Για παράδειγμα σκεφτείτε μία αυτοκινητοβιομηχανία. Τι είναι πιο σωστό να εκπαιδεύει κάθε υπάλληλο πως να φτιάχνει όλο το αυτοκίνητο, από τη μηχανή μέχρι τα λάστιχα, η να εκπαιδεύει υπαλλήλους ώστε να γίνουν ειδήμονες σε ένα τομέα, όπως μηχανικοί στη μηχανή του αυτοκινήτου, οι ηλεκτρονικοί για τα ηλεκτρονικά κλπ. Η διαίρεση της εργασίας δημιουργεί αποδοτικούς οργανισμούς διότι παρέχει τη δυνατότητα να αποκτούν γρήγορα, φθηνότερα και καλύτερα ένα ειδικευμένο προσωπικό.
Με αυτή τη λογική, η πρακτική του μανατζεμεντ άρχισε να δημιουργεί δουλειές που οι εργάτες δούλευαν όλη την ημέρα κάνοντας λιγότερα τμήματα του ολικού έργου. Για παράδειγμα ένας εργάτης όλη τη βάρδια έβαζε μόνο τα πίσω παράθυρα σε αυτοκίνητα. Κατ' αυτόν τον τρόπο ήταν πιο εύκολο να εκπαιδεύσεις τους εργάτες και μπορούσες να τους αντικαταστήσεις εύκολα. Σύντομα παρατηρήσαμε ότι οι υπάλληλοι παρότι επληρώνοντο πολύ καλά, η αποδοτικότητά τους εμειώνετο. Πολλοί απουσίαζαν απ την δουλειά γιατί ήταν άρρωστοι, άλλοι άρχιζαν να πίνουν, άλλοι έγιναν απρόσεκτοι και έκαναν ζημιές και δυστυχήματα, και πολλοί έβρισκαν άλλες δουλειές και έφευγαν.
Η επιστήμη του μανατζεμεντ άρχισε να μελετά αυτό το φαινόμενο και να προσπαθεί να το εξηγήσει. Τελικά αποδείχτηκε ότι ο λόγος ήταν ότι οι υπάλληλοι είχαν εργασίες που τους αφαιρούσαν κάθε είδος δημιουργικότητας και τους μεταχειρίζοντο σαν να ήταν μέλη μιας μηχανής. Είχαν δουλειές που ήταν επαναληπτικές κάνοντας τα ίδια και τα ίδια.
Η επιστήμη του μάνατζεμεντ έχει δώσει λύσεις σ’ αυτό του είδους τα προβλήματα. Η μία λύση λέγεται εργασιακή μεγέθυνση (job enlargement) αυτό που γίνεται είναι ότι κάθε δουλειά έχει πολλά καθήκοντα ώστε να μη γίνεται μονότονη. Άλλη λύση λέγεται εργασιακός εμπλουτισμός (job enrichment) όπου δίνεται μεγαλύτερη εξουσία στον υπάλληλο να κάνει τη δουλειά του. Άλλη λύση είναι η εργασιακή μετάθεση (job rotation) όπου οι υπάλληλοι μετατίθενται από το ένα τμήμα στο άλλο με αποτέλεσμα να ευρύνουν τη γνώση τους και να κάνουν διαφορετικά πράγματα.
Αν δούμε την οργάνωση από τη χριστιανική άποψη θα δούμε ότι πάλι η θεωρία του μάνατζεμεντ βρήκε το Χριστό. Ο Θεός έχει δημιουργήσει τον άνθρωπο κατ’ εικόνα και ομοίωση Του. Σαν εικόνα του Θεού ο άνθρωπος είναι δημιουργός. Αυτό που η θεωρία απέδειξε είναι ότι ακόμα και όταν πληρώνεις τον άνθρωπο καλά, αν του αφαιρέσεις τη δημιουργικότητα (την εικόνα του Θεού), και τον μεταχειρίζεσαι σαν μηχανή ο άνθρωπος σταματά να είναι παραγωγικός και φεύγει για άλλες εργασίες που μπορεί να τον αμείβουν λιγότερο αλλά του παρέχουν την δυνατότητα να δημιουργεί. Η απασχόληση πρέπει να είναι εργασία και όχι δουλεία. Η εργασία οφείλει να γίνει πεδίο δημιουργίας και να αφήσει τον άνθρωπο να πλησιάσει την θεϊκή ομοίωση.
Η Τρίτη λειτουργία του μάνατζεμεντ είναι η επιρροή. Η επιρροή συναντιέται στη μελέτη της ηγεσίας και των ηγετών(leadership); καθώς και στη μελέτη της ατομικής παρακίνησης (motivation) για την επιτέλεση συγκεκριμένων στόχων.
Η μελέτη των ηγετών είναι μεγάλης σημασίας στην επιστήμη του μανατζεμεντ διότι οι ηγέτες έχουν την δυνατότητα να επηρεάζουν τους ακολούθους τους και να τους οδηγούν στην εκπλήρωση των στόχων τους. Η μελέτες που γίνονται προσπαθούν να βρουν ποιοι παράγοντες κάνουν έναν επιτυχημένο ηγέτη. Βεβαίως υπάρχουν πολλές θεωρίες στις οποίες δεν πρόκειται να αναφερθώ λόγω ελλείψεως χρόνου. Μία από τις νεώτερες θεωρίες είναι η θεωρία ενός τύπου ηγέτη που λέγεται Υπηρέτης Ηγέτης. Θα ήθελα να σας περιγράψω μερικά απ’ τα χαρακτηριστικά αυτού του είδους ηγέτη.
1. Είναι άτομα που ξέρουν να ακούν με προσοχή τους ακολούθους τους, για να καταλάβουν τι ανάγκες έχουν, τι όνειρα έχουν, τι ενδιαφέροντα έχουν προκειμένου να τους βοηθήσουν να τα εκπληρώσουν.
2. Είναι άτομα που χρησιμοποιούν πειθώ, και όχι καταναγκασμό για να επηρεάσουν τους ακολούθους τους.
3. Είναι γνώστες του περιβάλλοντος της εργασίας, ούτως ώστε να μπορούν να εξαλείφουν τα εργατικά εμπόδια στην ολοκλήρωση των αναγκών των ακολούθων τους.
4. Δείχνουν κατανόηση στα συναισθήματα, στις σκέψεις των ακολούθων τους.
5. Βλέπουν τον εαυτό τους σαν επιστάτη στον οποίο έχουν εμπιστευθεί τη διαχείριση του ανθρωπίνου δυναμικού και ότι έχουν υποχρέωση να μεγιστοποιήσουν αυτή την ανθρώπινη δυνατότητα.
Για μια ακόμη φορά βλέπουμε ότι το μανατζεμεντ βρήκε το τι μας έχει πει ο Χριστός πριν 2000 χρόνια σχετικά με τους καλούς ηγέτες. Ο Χριστός υπήρξε ένας υπηρέτης ηγέτης πλένοντας τα πόδια των αποστόλων και λέγοντας στους μαθητές του ότι «οι τελευταίοι θα γίνουν πρώτοι και οι πρώτοι τελευταίοι.» (Ματ 20:16).
Η λειτουργία της επιρροής περικλείει επίσης τη θεωρία της ατομικής παρακίνησης (motivation). Σ’ αυτό το θέμα η επιστήμη του μάνατζεμεντ μελετά πως οι άνθρωποι φιλοτιμούνται να επιδιώκουν με περισσή ενέργεια την επίτευξη ορισμένων στόχων. Ανάμεσα σ' εαυτές τις θεωρίες βλέπομε ότι οι άνθρωποι κεντρούνται από το είδος της αμοιβής που θα αποκομίσουν με την εκπλήρωση των στόχων.
Υπάρχουν δε δύο τύποι αμοιβών πρώτα οι εξωτερικές αμοιβές (extrinsic rewards) οι οποίες δίνονται από τον οργανισμό στους ανθρώπους όπως χρηματικές αμοιβές, τίτλοι, βραβεύσεις. Το δεύτερο είδος είναι οι εσωτερικές αμοιβές (intrinsic) οι οποίες δίνονται από την εκτέλεση της εργασίας αυτής καθ’ αυτής, με άλλα λόγια η ικανοποίηση που αποκομίζει το άτομο από την εκτέλεση της εργασίας.
Από την μελέτη της ατομικής παρακίνησης βλέπουμε ότι η θεωρία του μάνατζεμεντ περιγράφοντας τις εσωτερικές αμοιβές βρήκε αυτό που λέει ο Χριστός ότι «ο άνθρωπος δεν ζει με ψωμί μόνον (Ματθαίο 4:4). Κατ’ αυτό τον τρόπο καταλαβαίνουμε γιατί οι ασκητές φεύγουν από τα εγκόσμια διότι ναι μεν δεν αποβλέπουν στις εξωτερικές αμοιβές αλλά αποβλέπουν στη εσωτερική αμοιβή της προσευχής.
Κλείνοντας την ομιλία μου θα ήθελα να τονίσω ότι υπάρχουν άνθρωποι που πιστεύουν ότι επιστήμη και θρησκεία είναι ασυμβίβαστες. Για εμάς τους χριστιανούς αυτό είναι αδιανόητον. Από την πλευρά της θρησκείας αυτό είναι απορριπτέο διότι η επιστήμη μελετά το θεϊκό δημιούργημα. Μελετώντας το δημιούργημα αποκαλύπτεται ο δημιουργός (ο πανταχού παρών και τα πάντα πληρών). Από πλευράς επιστήμης εφόσον προσπαθεί να βρει την αλήθεια πάλι θα βρει τελικά το θεό διότι ο Θεός είναι (ο δρόμος, η αλήθεια και η ζωή) όπως ο ίδιος ο Χριστός μας λέει στο κατά Ιωάννη ευαγγέλιο 14:6.
Σας ευχαριστώ.
Ομιλία του Δρ. Ιωάννη Αγγελίδη, Chairperson, Department of Management, Tobin College of Buisiness, St. John's University, η οποία δόθηκε στην Ιερά Πατριαρχική Μονή, το Σάββατο 1η Ιουνίου 2013.
Ο απόστολος Λουκάς (24: 13-35) μας λέει ότι την ημέρα της αναστάσεως δύο από τους μαθητές του Χριστού, ο Κλεόπας και ο φίλος του, φύγανε απ’ την Ιερουσαλήμ και περπατούσαν προς τους Εμμαούς. Κατά την διάρκεια της πορείας μιλούσαν για τα πρωτάκουστα πράγματα που είχαν συμβεί, δηλαδή για την ταφή και την ανάσταση του Κυρίου. Καθώς συζητούσαν κάποιος τους πλησίασε και έπιασε συζήτηση μαζί τους και τους εξηγούσε ότι όλα τα γεγονότα έπρεπε να γίνουν όπως τα είχαν προείπει οι προφήτες. Όταν έφθασαν στους Εμμαούς οι μαθητές παρακάλεσαν τον ξένο να πάει να φάει μαζί τους. Ο ξένος τους έκανε τη χάρη. Την ώρα που κάθισε μαζί τους για φαγητό, πήρε το ψωμί, το ευλόγησε και, αφού το έκοψε σε κομμάτια, τους έδωσε. Τότε ανοίχτηκαν τα μάτια τους και κατάλαβαν ότι είναι ο Χριστός. Εκείνος όμως έγινε άφαντος.
Κάθε επιστήμη μοιάζει με τους μαθητές στο δρόμο προς τους Εμμαούς. Όπως ο Κλεόπας με το φίλο του, η επιστήμη προσπαθεί να βρει την αλήθεια. Ο δρόμος που παίρνει σ’ αυτό το ταξίδι έχει τρεις σταθμούς. Ο πρώτος και βασικός σταθμός λέγεται περιγραφή (description). Σε αυτό το τμήμα της διαδρομής η επιστήμη περιγράφει το φαινόμενο που πρέπει να μελετηθεί. Ταυτοποιεί τους παράγοντες που συμμετέχουν και πως μεταβάλλονται. Ο δεύτερος και υψηλότερος σταθμός του ταξιδιού λέγεται πρόβλεψη (prediction). Σ’ αυτό το επίπεδο η επιστήμη βρίσκει τις σχέσεις ανάμεσα σ τους παράγοντες που υπεισέρχονται στο φαινόμενο και προσπαθεί να προβλέψει το αποτέλεσμα του φαινομένου από τις αλλαγές των παραγόντων. Ο τρίτος και ύψιστος σταθμός του ταξιδιού λέγεται εξουσιαστικό και ιδεώδες (control). Σ΄ αυτό το επίπεδο η επιστήμη βρίσκει το ιδεώδες του φαινομένου και έχει τη δυνατότητα να χειρίζεται τις μεταβλητές προκειμένου να το πετύχει.
Όπως βλέπουμε ο Χριστός είναι στον ίδιο δρόμο με τη επιστήμη. Ο Χριστός είναι η αλήθεια. Η επιστήμη ψάχνει να βρει την αλήθεια. Η διαφορά στους δύο είναι ότι η επιστήμη και ο Χριστός αρχίζουν το ταξίδι από δύο αντίθετα σημεία. Η επιστήμη από το πρώτο σταθμό την περιγραφή (description), ενώ ο Χριστός από το τελικό σταθμό τον εξουσιαστικό ιδεώδες (control).
Η μέθοδος που χρησιμοποιεί η επιστήμη είναι επίσης αντίθετη με αυτή του Χριστού. Η επιστήμη αρχίζει λέγοντας ότι δεν ξέρει τίποτε, είναι δηλαδή αγνωστική. Έπειτα χρησιμοποιώντας τους κανόνες της λογικής, αναπτύσσει υποθέσεις για να εξηγήσει τα φαινόμενα; και τελικά μαζεύει και αναλύει εμπειρικά στοιχεία για να δει εάν οι υποθέσεις που έχει κάνει επαληθεύονται η όχι. Η επιστήμη ακολουθεί την μέθοδο του άπιστου Θωμά. Ο Χριστός αντίθετα, αρχίζει από την απόλυτη γνώση, αφού είναι παντογνώστης και αποκαλύπτει αυτή την αλήθεια στην ανθρωπότητα σιγά σιγά.
Συχνά με την πάροδο του χρόνου οι κοινωνικές επιστήμες, όπως ο Θωμάς, ανακαλύπτουν αυτά που έχει αποκαλύψει ο Χριστός.
Σήμερα θα περιγράψω στοιχειωδώς πως η επιστήμη του management στην πορεία της προς Εμμαούς, έχει συναντήσει μερικές από τις Χριστιανικές εντολές.
Πριν απ’ όλα ας δούμε τι μελετά η επιστήμη του management. Η ετυμηγορία της λέξης έρχεται από την λατινική λέξη manus που σημαίνει το χέρι και πρωτοχρησιμοποιήθηκε για να σημαίνει πως ο ιππεύς οδηγεί το άλογο. Στα αρχαία ελληνικά το χέρι λέγεται χείρ επομένως η αντίστοιχη ελληνική λέξη είναι διαχείρισις. Το άτομο δε που ασχολείται με την διαχείριση λέγεται διαχειριστής.
Η επιστήμη του μανατζεμεντ έχει στόχο να κάνει τους οργανισμούς αποτελεσματικούς (effective)και αποδοτικούς (efficient). Αποτελεσματικοί οργανισμοί είναι οργανισμοί που έχουν καλούς στόχους; και αποδοτικοί οργανισμοί είναι οργανισμοί που επιτυγχάνουν τους στόχους τους με τον καλύτερο τρόπο.
Ο ρόλος του διαχειριστού είναι διαφορετικός από του ιδιοκτήτου. Ο διαχειριστής διαχειρίζεται την περιουσία κάποιου άλλου (του ιδιοκτήτη). Η δε αμοιβή του διαχειριστού εξαρτάται ανάλογα με το πόσο αποτελεσματικά και αποδοτικά την μεταχειρίζεται την περιουσία που ο ιδιοκτήτης του έχει εμπιστευθεί.
Αν κοιτάξουμε στο κατά Ματθαίο ευαγγέλιο κεφ. 25 στοίχοι 14-30, στην παραβολή των ταλάντων βλέπουμε ότι ο Κύριος θεωρεί όλους εμάς διαχειριστές των ταλάντων δηλαδή της περιουσίας του που μας έχει εμπιστευθεί. Πρέπει λοιπόν όλοι μας να την διαχειρισθούμε αποτελεσματικά και αποδοτικά. Όσο καλύτερα την διαχειριζόμεθα τόσο περισσότερη και η αμοιβή θα είναι. Επομένως η θεωρεία του μανατζεμεντ είναι υπόθεση όλων.
Το μανατζεμεντ αποτελείται από τέσσερις λειτουργίες ( Functions.) Αυτές είναι ο σχεδιασμός, ο οργανισμός, ο επηρεασμός, και ο έλεγχος.
Ας αρχίσουμε με τον σχεδιασμό. Ο σχεδιασμός απαιτεί την δημιουργία στόχων. Η θεωρεία μας λέει ότι οι οργανισμοί είναι ανοιχτά συστήματα αποτελούμενα από αλληλοσυσχετιζόμενα μέλη που αλληλεπιδρούν με το περιβάλλων τους. Το περιβάλλων τους είναι η κοινωνία. Η κοινωνία έχει απαιτήσεις από τους διάφορους οργανισμούς και αυτές οι απαιτήσεις αντικατροπτίζονται στους οργανικούς στόχους. Η θεωρία του μανατζεμεντ καθορίζει ότι οι οργανισμοί έχουν κοινωνική υπευθυνότητα η οποία πηγάζει αφ’ ενός μεν απο το ότι είναι μέλη της κοινωνίας, και αφ’ ετέρου δε από το ότι έχουν μεγάλη δύναμη και πώρους. Οι στόχοι κάθε οργανισμού πρέπει να περικλείουν 5 κατηγορίες.
1. Οικονομικοί. Αν οι επιχειρήσεις δεν είναι επικερδείς κλείνουν και έτσι όλοι χάνουν.
2. Νομικοί. Οι επιχειρήσεις οφείλουν να υπακούουν στους νόμους του κράτους.
3. Ηθικοί. Οι στόχοι των επιχειρήσεων οφείλουν να υπακούουν τους ηθικούς κανόνες. Όλες οι μεγάλες εταιρίες έχουν κώδικες ηθών όπου γράφουν τι αποτελεί ηθική συμπεριφορά και πως αναμένεται όλοι οι υπάλληλοι να υπακούν τους ηθικούς κανόνες.
4. Φιλανθρωπικοί. Οι επιχειρήσεις επειδή έχουν πολλούς πόρους οφείλουν να επιδίδονται σε φιλανθρωπικά έργα και αν έχουν γνώση και εμπειρία να βοηθούν στη λύση των κοινωνικών προβλημάτων.
5. Περιβαντολογικοί. Οι επιχειρήσεις οφείλουν να προστατεύουν το περιβάλλων.
Όπως βλέπουμε η πρώτη συνάντηση της θεωρίας του μανατζεμεντ με το Χριστό αρχίζει από το σχεδιασμό. Η θεωρία του μανατζεμεντ μας λέει ότι ένας οργανισμός για να είναι επιτυχημένος δεν πρέπει μόνο να είναι κερδοφόρος αλλά να είναι νομοταγής, να είναι ηθικός, να είναι φιλανθρωπικός και να προστατεύει το περιβάλλων. Αυτή την ολοκληρωμένη άποψη των στόχων ενός οργανισμού ενστερνίζεται ο χριστιανισμός και ευαγγελίζεται ο πατριάρχης μας.
Η δεύτερη λειτουργία του μανατζεμεντ είναι ο οργανισμός. Ενώ ο σχεδιασμός δίνει κατεύθυνση, ο οργανισμός παρέχει το σώμα σε μια επιχείρηση για να πετύχει τους στόχους της. Ο οργανισμός αποτελείται από δύο αντιθέτου κατευθύνσεως πράξεις. Η πρώτη είναι η διαίρεση της εργασίας. Κατ’ αυτή, το ολικό έργο που πρέπει να επιτελεσθεί, χωρίζεται στα επί μέρους μέρη του. Η δεύτερη πράξη λέγεται συγκέντρωση. Κατ’ αυτή συγκεντρώνουμε τα μέρη του έργου που επιτελούμε σε τμήματα, με βάσει συγκεκριμένα κριτήρια.
Η διαίρεση της εργασίας αποτελεί βασικό στοιχείο για κάθε έργο διότι δίνει τη δυνατότητα σε μία εταιρεία να εκπαιδεύει υπαλλήλους πολύ γρήγορα και να τους κάνει ειδήμονες στον τομέα τους. Για παράδειγμα σκεφτείτε μία αυτοκινητοβιομηχανία. Τι είναι πιο σωστό να εκπαιδεύει κάθε υπάλληλο πως να φτιάχνει όλο το αυτοκίνητο, από τη μηχανή μέχρι τα λάστιχα, η να εκπαιδεύει υπαλλήλους ώστε να γίνουν ειδήμονες σε ένα τομέα, όπως μηχανικοί στη μηχανή του αυτοκινήτου, οι ηλεκτρονικοί για τα ηλεκτρονικά κλπ. Η διαίρεση της εργασίας δημιουργεί αποδοτικούς οργανισμούς διότι παρέχει τη δυνατότητα να αποκτούν γρήγορα, φθηνότερα και καλύτερα ένα ειδικευμένο προσωπικό.
Με αυτή τη λογική, η πρακτική του μανατζεμεντ άρχισε να δημιουργεί δουλειές που οι εργάτες δούλευαν όλη την ημέρα κάνοντας λιγότερα τμήματα του ολικού έργου. Για παράδειγμα ένας εργάτης όλη τη βάρδια έβαζε μόνο τα πίσω παράθυρα σε αυτοκίνητα. Κατ' αυτόν τον τρόπο ήταν πιο εύκολο να εκπαιδεύσεις τους εργάτες και μπορούσες να τους αντικαταστήσεις εύκολα. Σύντομα παρατηρήσαμε ότι οι υπάλληλοι παρότι επληρώνοντο πολύ καλά, η αποδοτικότητά τους εμειώνετο. Πολλοί απουσίαζαν απ την δουλειά γιατί ήταν άρρωστοι, άλλοι άρχιζαν να πίνουν, άλλοι έγιναν απρόσεκτοι και έκαναν ζημιές και δυστυχήματα, και πολλοί έβρισκαν άλλες δουλειές και έφευγαν.
Η επιστήμη του μανατζεμεντ άρχισε να μελετά αυτό το φαινόμενο και να προσπαθεί να το εξηγήσει. Τελικά αποδείχτηκε ότι ο λόγος ήταν ότι οι υπάλληλοι είχαν εργασίες που τους αφαιρούσαν κάθε είδος δημιουργικότητας και τους μεταχειρίζοντο σαν να ήταν μέλη μιας μηχανής. Είχαν δουλειές που ήταν επαναληπτικές κάνοντας τα ίδια και τα ίδια.
Η επιστήμη του μάνατζεμεντ έχει δώσει λύσεις σ’ αυτό του είδους τα προβλήματα. Η μία λύση λέγεται εργασιακή μεγέθυνση (job enlargement) αυτό που γίνεται είναι ότι κάθε δουλειά έχει πολλά καθήκοντα ώστε να μη γίνεται μονότονη. Άλλη λύση λέγεται εργασιακός εμπλουτισμός (job enrichment) όπου δίνεται μεγαλύτερη εξουσία στον υπάλληλο να κάνει τη δουλειά του. Άλλη λύση είναι η εργασιακή μετάθεση (job rotation) όπου οι υπάλληλοι μετατίθενται από το ένα τμήμα στο άλλο με αποτέλεσμα να ευρύνουν τη γνώση τους και να κάνουν διαφορετικά πράγματα.
Αν δούμε την οργάνωση από τη χριστιανική άποψη θα δούμε ότι πάλι η θεωρία του μάνατζεμεντ βρήκε το Χριστό. Ο Θεός έχει δημιουργήσει τον άνθρωπο κατ’ εικόνα και ομοίωση Του. Σαν εικόνα του Θεού ο άνθρωπος είναι δημιουργός. Αυτό που η θεωρία απέδειξε είναι ότι ακόμα και όταν πληρώνεις τον άνθρωπο καλά, αν του αφαιρέσεις τη δημιουργικότητα (την εικόνα του Θεού), και τον μεταχειρίζεσαι σαν μηχανή ο άνθρωπος σταματά να είναι παραγωγικός και φεύγει για άλλες εργασίες που μπορεί να τον αμείβουν λιγότερο αλλά του παρέχουν την δυνατότητα να δημιουργεί. Η απασχόληση πρέπει να είναι εργασία και όχι δουλεία. Η εργασία οφείλει να γίνει πεδίο δημιουργίας και να αφήσει τον άνθρωπο να πλησιάσει την θεϊκή ομοίωση.
Η Τρίτη λειτουργία του μάνατζεμεντ είναι η επιρροή. Η επιρροή συναντιέται στη μελέτη της ηγεσίας και των ηγετών(leadership); καθώς και στη μελέτη της ατομικής παρακίνησης (motivation) για την επιτέλεση συγκεκριμένων στόχων.
Η μελέτη των ηγετών είναι μεγάλης σημασίας στην επιστήμη του μανατζεμεντ διότι οι ηγέτες έχουν την δυνατότητα να επηρεάζουν τους ακολούθους τους και να τους οδηγούν στην εκπλήρωση των στόχων τους. Η μελέτες που γίνονται προσπαθούν να βρουν ποιοι παράγοντες κάνουν έναν επιτυχημένο ηγέτη. Βεβαίως υπάρχουν πολλές θεωρίες στις οποίες δεν πρόκειται να αναφερθώ λόγω ελλείψεως χρόνου. Μία από τις νεώτερες θεωρίες είναι η θεωρία ενός τύπου ηγέτη που λέγεται Υπηρέτης Ηγέτης. Θα ήθελα να σας περιγράψω μερικά απ’ τα χαρακτηριστικά αυτού του είδους ηγέτη.
1. Είναι άτομα που ξέρουν να ακούν με προσοχή τους ακολούθους τους, για να καταλάβουν τι ανάγκες έχουν, τι όνειρα έχουν, τι ενδιαφέροντα έχουν προκειμένου να τους βοηθήσουν να τα εκπληρώσουν.
2. Είναι άτομα που χρησιμοποιούν πειθώ, και όχι καταναγκασμό για να επηρεάσουν τους ακολούθους τους.
3. Είναι γνώστες του περιβάλλοντος της εργασίας, ούτως ώστε να μπορούν να εξαλείφουν τα εργατικά εμπόδια στην ολοκλήρωση των αναγκών των ακολούθων τους.
4. Δείχνουν κατανόηση στα συναισθήματα, στις σκέψεις των ακολούθων τους.
5. Βλέπουν τον εαυτό τους σαν επιστάτη στον οποίο έχουν εμπιστευθεί τη διαχείριση του ανθρωπίνου δυναμικού και ότι έχουν υποχρέωση να μεγιστοποιήσουν αυτή την ανθρώπινη δυνατότητα.
Για μια ακόμη φορά βλέπουμε ότι το μανατζεμεντ βρήκε το τι μας έχει πει ο Χριστός πριν 2000 χρόνια σχετικά με τους καλούς ηγέτες. Ο Χριστός υπήρξε ένας υπηρέτης ηγέτης πλένοντας τα πόδια των αποστόλων και λέγοντας στους μαθητές του ότι «οι τελευταίοι θα γίνουν πρώτοι και οι πρώτοι τελευταίοι.» (Ματ 20:16).
Η λειτουργία της επιρροής περικλείει επίσης τη θεωρία της ατομικής παρακίνησης (motivation). Σ’ αυτό το θέμα η επιστήμη του μάνατζεμεντ μελετά πως οι άνθρωποι φιλοτιμούνται να επιδιώκουν με περισσή ενέργεια την επίτευξη ορισμένων στόχων. Ανάμεσα σ' εαυτές τις θεωρίες βλέπομε ότι οι άνθρωποι κεντρούνται από το είδος της αμοιβής που θα αποκομίσουν με την εκπλήρωση των στόχων.
Υπάρχουν δε δύο τύποι αμοιβών πρώτα οι εξωτερικές αμοιβές (extrinsic rewards) οι οποίες δίνονται από τον οργανισμό στους ανθρώπους όπως χρηματικές αμοιβές, τίτλοι, βραβεύσεις. Το δεύτερο είδος είναι οι εσωτερικές αμοιβές (intrinsic) οι οποίες δίνονται από την εκτέλεση της εργασίας αυτής καθ’ αυτής, με άλλα λόγια η ικανοποίηση που αποκομίζει το άτομο από την εκτέλεση της εργασίας.
Από την μελέτη της ατομικής παρακίνησης βλέπουμε ότι η θεωρία του μάνατζεμεντ περιγράφοντας τις εσωτερικές αμοιβές βρήκε αυτό που λέει ο Χριστός ότι «ο άνθρωπος δεν ζει με ψωμί μόνον (Ματθαίο 4:4). Κατ’ αυτό τον τρόπο καταλαβαίνουμε γιατί οι ασκητές φεύγουν από τα εγκόσμια διότι ναι μεν δεν αποβλέπουν στις εξωτερικές αμοιβές αλλά αποβλέπουν στη εσωτερική αμοιβή της προσευχής.
Κλείνοντας την ομιλία μου θα ήθελα να τονίσω ότι υπάρχουν άνθρωποι που πιστεύουν ότι επιστήμη και θρησκεία είναι ασυμβίβαστες. Για εμάς τους χριστιανούς αυτό είναι αδιανόητον. Από την πλευρά της θρησκείας αυτό είναι απορριπτέο διότι η επιστήμη μελετά το θεϊκό δημιούργημα. Μελετώντας το δημιούργημα αποκαλύπτεται ο δημιουργός (ο πανταχού παρών και τα πάντα πληρών). Από πλευράς επιστήμης εφόσον προσπαθεί να βρει την αλήθεια πάλι θα βρει τελικά το θεό διότι ο Θεός είναι (ο δρόμος, η αλήθεια και η ζωή) όπως ο ίδιος ο Χριστός μας λέει στο κατά Ιωάννη ευαγγέλιο 14:6.
Σας ευχαριστώ.
RSS Feed